شاعرانی که میانه‌ای با سعدی نداشتند
تاریخ انتشار: ۱ اردیبهشت ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۷۵۷۹۳۸۷
شماری از شاعران نوگرا و غزل‌سرایان متأخر، میانه چندانی با بخشی از محتوای آثار سعدی نداشته‌اند. به نظر می‌رسد انتقادهای این گروه، چه تند و ملایم، انتقادهای کسانی باشد که از منظر آرمان‌گراییِ فکری، سیاسی، و اجتماعی، با گرایش‌های آشکار یا ملایم به سوسیالیسم، به شعر سعدی می‌نگرند اما به نظر می‌آید چیرگی سعدی بر زبان شعر به طور خاص، و زبان فارسی به طور عام، به نوعی است که همه این انتقادها، در برآورد و بررسی نهایی، از متن به حاشیه و از اصل به فرع منتقل می‌شود.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
به گزارش ایسنا، این‌ها نتیجه‌ای است که کامیار عابدی از بررسی انتقادهایی که شاعران معاصر نسبت به سعدی داشته‌اند، گرفته است.
به مناسبت روز بزرگداشت سعدی بخشی از کتاب «جدال با سعدی در عصر تجدد» نوشته این منتقد و پژوهشگر ادبی را می‌خوانیم:
شاعران نوگرا/ نیمایی شمار بسیار زیادی از گویندگان با گرایش‌های فکری و فرهنگی را در برمی‌گیرند. اما فصل مشترک بیشتر آنها بهره‌یابی از زبان و ساختاری مدرن (یا دست‌کم مدرن‌تر نسبت به شاعران نوسنت‌گرا و نوگرای اعتدالی) است. در میانِ این شاعران، گروهی که به آرمان‌های سیاسی و اجتماعی نزدیک‌ترند، اغلب، علاقه چندانی به سعدی ندارند. عده‌ای حتی پا را از این فراتر نهاده و از سعدی به تندی انتقاد کرده‌اند. در مقابل، شاعرانی که به عوالم دیگر، به ویژه فردیت شاعرانه، توجه داشته‌اند از سعدی با علاقه یادکرده‌اند.
نیما یوشیج در یادداشت‌های ادبی و نامه‌های شخصی- ادبی خود، هم سطح عشق و عاشقی را در آثار سعدی پایین دانسته، و هم پندآموز بودن این آثار را به باد انتقاد گرفته است. شمار این اشاره‌ها و انتقاد، به نسبت، گسترده جلوه می‌کند.
احمد شاملو به صورتی پراکنده اما قاطع به مقایسه سعدی و حافظ پرداخته و این یک را بر آن یک به طور کامل ترجیح داده است. طبق این آرا، سعدی «اندیشه» ندارد، اما حافظ اندیشه دارد. سعدی ناظم است، اما حافظ ناظم نیست. سعدی در آثارش مطیع احساس خود نیست، اما حافظ در غزل‌هایش مطیع احساس خود است. سعدی قابل توصیف است: سخنوری بزرگ اما در نهایت کوچک. حافظ غیرقابل توصیف است: شاعری بسیار بزرگ که نگاهی انسانی و متعهد دارد.
از سیاوش کسرایی، این تعبیر درباره مقام سخنوری سعدی در زبان فارسی در دست است؛ تعبیری که روانی زبان(سعدی) را در جوار آرمان سیاسی (فرخی یزدی) قرار می‌دهد:
«خاموشی‌ات
در بزم گزمِگان و سوگ عزیزان
هزار سعدیِ فصاحت است
هزار فرخیِ شجاعت»
نصرت رحمانی سعدی را به پاسداری «زُهد ریایی» و «بهره‌برداری نامشروع از کلمات» متهم کرده و، مانند شاملو، حافظ را به سعدی به طور کامل برتری داده است.
مهدی اخوان ثالث بابت غزل منسوب به سعدی، که تعریض به مولانا جلال‌الدین بلخی تلقی شده، به شدت از سعدی انتقاد کرده است. با این همه، وی در دهه پایانی عمر، ضمن دیداری از شیراز و آرامگاه سعدی، با این شاعر بزرگ تجدید دوستی و پیمان می‌کند.
سهراب سپهری بر این عقیده است که جنبه‌های معنایی و معنوی سخن سعدی نادیده گرفته شده، تنها به روانی شعر و نثر او (و در هنر خوشنویسی به زیبایی آنها) توجه شده است. شاید بتوان آنچه سپهری گفته نوعی شعر منثور دانست:
«کاغذ ما سفید معمولی بود
و قلم هرچه بود، واسطی نبود
سرمشق همیشه سرمشق بود؛
سرمشق خط فقط
وگرنه "به جان زنده‌دلان" که دل آزردیم
و نظر تنها "بدین مشتی خاک" کردیم
"گل بی‌خار" نشدیم
"زمام عقل به دست هوای نَفْس" دادیم
"نابرده رنج، گنج" خواستیم
باور داشتیم سعدی
شعرش را برای مشق خط گفته است
وگرنه "بار درخت علم" این نبود»
منوچهر آتشی، در یکی از شعرهای دوره نخست شاعری‌اش، در مقام شاعری جوان، از سعدی چنین یاد کرده است:
«سعدی بماناد
کز شعله بلندش نام‌ها سوخت
من می‌روم تا شاخه‌ای دیگر برویَد
هستی مرا این بخشش مردانه آموخت»
فروغ فرخزاد، از نظر سلایق ادبی شخصی، در آغاز، بیشتر به حافظ رغبت داشت، اما به تدریج دلبستگی‌اش به سعدی بر علاقه به دیگر شاعران کهن برتری یافت. در تقویم جیبی شاعران، در سال ۱۳۳۵، شعری‌هایی از سعدی بیشتر از گویندگان قدیم یادداشت شده است. علاوه بر این، به روایت مسعود فرزاد، م. آزاد، احمدرضا احمدی، و آیدین آغداشلو، که در واپسین سال‌های زندگی بسیار کوتاه فرخزاد با وی دیدار و دوستی داشته‌اند، او با علاقه‌ای خاص، به استمرار، مشغول مطالعه و مرور آثار سعدی بود. به نظر می‌رسد اُنس با سعدی تأثیر خاصی در شعر گوینده تولدی دیگر گذاشته است.
منصور اوجی به ویژه بر سهولت و امتناع زبان در شعر سعدی تأکید کرده است. او نظر شاملو درباره سعدی را «یکی از اشتباهات بزرگ شاملوی عزیز» می‌داند: «تمام هنر سعدی در همین ساده‌گویی‌اش است و اینکه اگر سعدی شاعر نباشد، خود شاملو چه کسی خواهد بود. شاملو کنار دست سعدی نشسته است [...] واقعا هنوز مانده تا عظمت سعدی را درک کنیم.»
بیژن جلالی، شاعری که شعرهای منثور و کوتاهش در شعر فارسی دوره تجدد در میان شماری از علاقه‌مندان شعر مدرن به خوبی شناخته شده است، از شاعران کهن به سعدی علاقه خاصی داشت.
اسماعیل خویی، در دوره جوانی، سعدی را «ناظم سازشکار، معمولی، مرتجع، بی‌وطن» و «شاعر اندیشمند آدم‌های متوسط و کاسب» نامیده است.
ضیاء موحد در کتابی که درباره سعدی نوشته، به تحلیل هنر شاعری سعدی برآمده است. وی، همچنین، درچند مقاله و گفت‌وگوی خود، به ویژه در دهه ۱۳۸۰، به صورتی گسترده، بر اهمیت آثار سعدی تأکید کرده و شاعران و ادیبانی را که به سعدی حمله کرده‌اند مورد نقد قرار داده است.
شاعران غزلسرای متأخر
از میان این شاعران به سه گوینده اشاره می‌شود، این گویندگان، هر یک، به نوعی متأثر از فضای آرمان‌گرایی فکری، سیاسی، یا اجتماعی بوده‌اند. بنابراین عجیب نیست که به طور ضمنی، گاه، با برخی آموزه‌های سعدی همدل نباشند. در همان حال دلبستگی آنان به غزل‌سرایی، محتوای عاشقانه و سهولت و امتناع زبان، آنان را از تحسین سعدی غافل نکرده است.
امیرهوشنگ ابتهاج، (هـ. ا. سایه) از اُنس خود با سعدی سخن گفته است. او تأکید کرده است که بسیار سعدی را دوست دارد. اما «با سعدی نمی‌شه نشست دردِدل کرد». با این همه «مبادا از سعدی غفلت کُنین. یک نفس باید بخونین [...] از سعدی نباید سرسری رد شد [...] هنوز یک از هزار کار سعدی کشف نشده». به طور خلاصه از نظر این شاعر «مثل حافظ شعر گفتن ممکن است، اما محال است که بتوان مثل سعدی [شعر] گفت».
سیمین بهبهانی خود را از فضای گلستان سعدی دور می‌یابد. در مقابل، او شیفته شعر سعدی است. از دید او «زیبایی سعدی در این است که وقتی شعری را از او می‌خوانید و در یک لحظه مقصود او را درک می‌کنید، در عین حال، در شما می‌ماند با شما حرکت می‌کند و در شما شاخه‌شاخه می‌شود و برگ و بر می‌گسترد.» این گوینده ضمن نگارش تحلیلی بر کتاب سعدی، تألیف ضیاء موحد، با این پژوهشگر همدل است که آثار سعدی «دستور زبان است. درباره دستور سعدی چه می‌توان نوشت جز همان که هست». بهبهانی شعر سعدی را «نگاه پُرمهری» می‌داند که «از چشمی زیبا بر روی آدمی تابانده می‌شود، سراپای وجود را گرم می‌کند [و] حالتی‌ست که یُدرک و لایوصف».
حسین منزوی، در سال ۱۳۵۱، یعنی هنگامی که بیست و شش‌ساله بود، در ضمن مقاله‌ای در مجله تماشا اشاره می‌کرد که غزل را «حافظ و مولانا حراست می‌کنند.» اما او اندکی فراتر از بیست سال بعد، هنگام بازنشر این مقاله در مقدمه یکی از دفترهایش، برگفته خود چنین حاشیه می‌زند: «اعتراف می‌کنم که وقتی این مطلب را در ۱۷-۱۸ سال پیش می‌نوشتم، هنوز به راز شعر سعدی پی نبرده بودم. پس امروز می‌گویم: حافظ، سعدی، مولانا.» البته غزل سعدی بر غزل این گوینده تأثیرهایی هم برجای نهاده است.
انتهای پیام
منبع: ایسنا
کلیدواژه: روز بزرگداشت سعدی کامیار عابدی دفاع مقدس گردشگري راهيان نور البرز نروژ سوريه عراق باستان شناسي دفاع مقدس سوريه عراق باستان شناسي آثار سعدی شعر سعدی
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.isna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایسنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۷۵۷۹۳۸۷ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
قدرت پایدار در جامعه فقط با علم ایجاد نمی‌شود
به گزارش خبرنگار خبرگزاری علم و فناوری آنا، حجت‌الاسلام سعید رشادی، امام جمعه میانه در مراسم نکوداشت هفته معلم در دانشگاه آزاد اسلامی میانه، ارزش تعلیم و تربیت در دین مبین اسلام را بسیار با اهمیت دانست و اظهار کرد: تعلیم و تربیت، معادل سعادت و سلامت است و برعکس، نبود تعلیم و تربیت در جامعه معادل ضلالت خواهد بود. خداوند متعال، پیامبر اکرم را برای تعلیم و تربیت انسان‌ها برگزید تا انسان‌های گمراه را از تاریکی برهاند و به آن پایان دهد.
وی با تأکید بر اینکه با وجود تربیت، اصول و ارزش‌های انسانی و نیز تبلیغ و رعایت آن در جامعه‌ای، موجب سلامتی، بالندگی و شکوفایی آن جامعه خواهد بود، افزود: اگر در جامعه‌ای تعلیم و تربیت و ارزش‌های دینی و انسانی مورد غفلت و نسیان قرار بگیرد، آن جامعه همواره در معرض آسیب بوده و به گمراهی و انحراف کشیده خواهد شد. با جدی گرفتن مقوله تعلیم و تربیت، می‌توان مشکلات را در جامعه کاهش داد. در دنیای امروزی، مسئله تعلیم و تربیت ارزش و اهمیت زیادی دارد و کشور‌های مختلف، با پیشبرد علم خود، گوی سبقت را از دیگر رقبای خود ربوده‌اند.
امام جمعه میانه تأکید کرد: اگر در عرصه علم، تلاش و کوشش بکنیم و بخواهیم به آن قله تعیین شده خود برسیم و جزء پیشرو‌ها باشیم، قطعاً قدرتمند بوده و در عرصه رقابت و قدرت، جزء اولین‌ها خواهیم بود. فقط نمی‌تواند به علم تکیه کرد؛ زیرا باید در کنار علم، تربیت هم باشد تا جامعه را سالم نگه داشت و پیشرفت کرد. اکنون جمهوری اسلامی ایران در عرصه علم و مسابقات مختلف جهانی شرکت کرده و به سرعت در حال پیشرفت است و نمی‌خواهد از رقبای خود عقب بیفتد.
رشادی ادامه داد: ایران اسلامی جزء پنج کشور پیشرفته علمی جهان است؛ زیرا دانشجویان و دانش‌آموزان در رقابت‌های مختلف علمی، قدرت خود را به جهانیان و حریفان خود نشان داده‌اند.
معلم با دستان مهربان خود مأمنی می‌سازد سرشار از اخلاص
رئیس دانشگاه آزاد اسلامی واحد میانه نیز معلمان را سعادتمندان دنیا و آخرت توصیف کرد و گفت: معلم با دستان مهربان خود مأمنی سرشار از اخلاص می‌سازد و در کلاس ایثار درس سخاوت می‌دهد.امروز از عزیزانی قدردانی می‌کنیم که چندین سال از عمر گران‌مایه خود را در این دانشگاه صرف کرده‌اند و از جان‌مایه گذاشته‌اند.
بهمن ولی‌نژاد با بیان اینکه استادان از بهترین دانشگاه‌های ایران فارغ‌التحصیل شده‌اند و جزء مجرب‌ترین‌ها هستند، اضافه کرد: استادان ، خدمتگزاران دانشجویان هستند و با یاری سبز آنها، اندیشه‌های نو بارور می‌شود. معلمان به ما یاد داده‌اند که چگونه از کسانی که در حق ما خوبی و بزرگواری کرده‌اند، قدردانی و سپاس‌گزاری کنیم. معلمی نه تنها شغل نیست؛ بلکه عرصه، میدان و جولانگاه تأثیر گذاشتن و یاد دادن بوده؛ یاد دادن آنچه را که برای پیشرفت و بزرگ شدن یک شاگرد لازم است.
به گزارش آنا، در ادامه مراسم از ۱۰نفر از استادان برگزیده گروه‌های آموزشی مختلف دانشگاه آزاد اسلامی واحد میانه تجلیل شد. در حاشیه این مراسم، نمایشگاهی از دستاورد‌های هنری و فرهنگی دانشجویان و استادان این واحد دانشگاهی و آثار خوشنویسی ذکریا عزتی از کارکنان هلال‌احمر شهرستان در معرض دید علاقه‌مندان قرار گرفت.
انتهای پیام/
مدیررسانهای پرسپولیس: سپاهان به جای شکایت بیجا، عذرخواهی کند